کد مطلب:234771 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:278
طلب فزونی در دین
حضرت علی بن موسی الرضا فرموده است: «و یكون خاشعا متذللا راغبا للزیادة فی الدین و الدنیا؛ [1] .
[علت وجوب نماز این است كه آدمی] خاضع و فروتن و خواستار افزونی دین و دنیا باشد».
حضرت امام رضا علیه السلام در این فزار از سخنانش، نماز را وسیله ای برای فزونی دین و دنیا می داند و می فرماید كه نمازگزار، از طرفی خضوع و فروتنی خود را در نماز نشان می دهد و به بندگی و فقر و نیاز خود در برابر خدا اعتراف می كند و از طرف دیگر از
[ صفحه 75]
نماز استعانت می جوید و آن را وسیله ای در جهت تعالی دین و دنیایی خود قرار می دهد.
خداوند متعال می فرماید: «و استعینوا بالصبر و الصلاة و انها لكبیرة الا علی الخاشعین؛ [2] .
به وسیله ی صبر و نماز در مشكلات كمك جویید، به درستی كه نماز، بار گران و سنگینی است مگر بر كسانی كه در برابر خدا خاشع و تسلیم اند».
در بعد دینی، نماز بهترین وسیله برای كسب كمالات و معنویات است و نردبان صعود و ترقی انسان به سوی عرش رحمان می باشد.
نماز، بر روحانیت و معنویت انسان می افزاید و در پاكی درون و در نوانیت دل تأثیر عمده ای ایفا می كند.
«من ذكر الله - سبحانه - احیی قلبه و نور عقله و لبه؛ [3] .
هر كس كه خداوند سبحان را یاد كند (نماز بخواند)، خداوند دل او را زنده كرده و عقل و خردش را روشن می گرداند».
و«الصلاة الرجل نور فی قلبه، فمن شاء منكم فلینور قلبه؛ [4] .
نماز هر كسی، نوری در دل اوست، پس هر كس بخواهد قلبش را (با نماز) نورانی بكند».
[ صفحه 76]
و هر اندازه كه درون انسان پاك و قلب او نورانی باشد، تدین و تعبد او بیشتر خواهد بود و حركت به سوی تقوا و پاكی ها، شتاب خواهد گرفت.
چشمه ی حق الیقین باشد نماز
اعتلای مؤمنین باشد نماز
چشمه سار نور در ژرفای جان
پر زدن در بی كران آسمان
مؤمنان را چون سلاح آتشین
لحظه ی معراج قلب متقین
نغمه ی توحید و یكتایی نماز
مظهر تقوا و والایی نماز
نماز ركن و اساس دین و باعث قبولی سایر اعمال است و قطعا در ابعاد زندگی انسان تأثیر دارد و در تكمیل ایمان و رفتار او، نقش به سزائی ایفا می كند. قوام دین، به نماز وابسته است و آن نشانه اصلی دین می باشد (هی قوام الاسلام؛ [5] .
و فانها الملة [6] .
انسان برای رسیدن به حیات واقعی و تزكیه روح و رهایی از ضلالت و زنجیرهای اسارت، باید به اطاعت خداوند و عبادت و نماز روی آورد، تا به رشد و تعالی در خور شأن خود دست یابد؛ و گرنه در حیاتی حیوانی به سر خواهد برد و از انسانیت به دور خواهد افتاد.
[ صفحه 77]
حضرت آیت الله خامنه ای فرموده است:
«بشر راهی دراز و دشوار در بیش دارد، راهی كه او را به رستگاری و سعادت واقعی می رساند و پیمودن و رسیدن به آن، هدف پدید آمدن و بودن او است؛ ولی آنچه در پیش پای نهاده شده، فقط این راه نیست. كوره راها و راه های انحرافی و جاده های خطرناك، به وفور در مسیر اصلی او قرار می گیرند و گاه آن قدر فریبنده و دل انگیز كه مسافر راه اصلی را دچار تردید و اشتباه می كنند.
لازمه ی رهایی از چنین تردیدها، همانا حفظ جهت گیری صحصیح و مداوم به سوی هدف و مقصود نهایی است؛ یعنی، به سوی خدا و داشتن نقشه ی ترسیم شده ای از راه و مسیر.
نماز، چیزی جز یك توجه مداوم به خدا و هم طرح و نقشه ای اجمالی از راه اصلی نیست؛ زیرا نماز تأمین كننده ی ارتباط دائمی و تماس همیشگی مؤمن است با خدا و با مجملی از تفكر اسلامی كه در ضمن گفتنی های نماز، مندرج گردیده است». [7] .
آری نماز، بشر آسیب پذیر را با خدای نامحدود و مسیطر مرتبط می سازد و بدو متكی می كند و با پیوند زدن انسان به مدبر جهان، قدرتی نامحدود و بی زوال به او می بخشد.
[ صفحه 78]
یكی از عرفا می گوید: «هر كه در مقام نماز درست آمد، در همه ی نیكویی ها بر وی گشوده شد و در همه ی بدی ها، بر وی بسته شد و دیوانه وی رمیده شد و فرشته قرین وی گشت و كار وی بالا گرفت و رأیت دولت او در ملكوت اعلی برافراشتند و او از آن قوم گردید كه حق تعالی در مصحف مجید می گوید: السابقون السابقون، اولئك المقربون، فی جنات نعیم...».
ابروی تو قبله ی نمازم باشد
یاد تو، گره گشای رازم باشد
از هر دو جهان، برفكنم روی نیاز
گر گوشه ی چشمت به نیازم باشد
(امام خمینی قدس سره)
نماز، همان طور كه در تعالی دین و معنوی انسان نقش به سزایی دارد و معرفت و بینش او را بالا می برد و پرده های حجاب و قساوت را از دل او می زداید، در مسائل مادی و دنیایی نیز می تواند نقش مهمی ایفا كند.
امام رضا علیه السلام فرموده است: «طالبا للزیادة فی الدین والدنیا؛ (نمازگزار با نمازش) خواستار فزونی در دین و دنیا است».
در مسائل دنیایی، نماز به زندگی انسان بركت می دهد و رزق و روزی شخص را زیاد می كند و به او شخصیت و آبرو می بخشد.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است: «الصلاة... بركة فی الرزق؛ [8] .
نماز باعث
[ صفحه 79]
بركت در رزق و روزی می شود».
و شیخ مفید روایت كرده است كه: «أن صلاة اللیل تجلب الرزق؛ [9] .
نماز شب روزی را جلب كرده و آن را زیاد می كند».
نماز، به زندگی انسان نظم می بخشد و بدین وسیله بر كارها و برنامه های روزانه ی او تأثیر می گذارد و كیفیت و بازدهی وی را بالا می برد.
اوقات نماز، طوری تنظیم شده است كه نماز خوان عملا به نظم عادت می كند و در تمام شؤون زندگی آن را رعایت می نماید.
و دیگر آن كه نماز، در مشكلات و غم های دنیا، بهترین و مطمئن ترین تكیه گاه است و می تواند در ناملایمات زندگی همانند چراغی فروزان، فرا روی انسان قرار گیرد.
در رحمت به روی خلق باز است
كلید این در زیبا نماز است
امام علیه السلام می فرماید: «چه چیز منع می كند هرگاه غمی از غم های دنیا بر شما وارد شد، وضو سازد و داخل مسجد شود و دو ركعت نماز به جای آرد و دعا نماید تا خدا غم او را دفع كند؟ آیا نشنیده ای كه خدا فرمود: استعینوا بالصبر و الصلاة»؟. [10] .
[ صفحه 80]
استاد علامه طباطبایی قدس سره می فرماید:
«چون به نجف اشرف برای تحصیل مشرف شدم. از نقطه نظر قرابت و خویشاوندی گاه گاهی به محضر مرحوم آیت الله حاج میرزا علی آقا قاضی قدس سره شرفیاب می شدم، تا این كه یك روز جلو در مدرسه ای ایستاده بودم كه مرحوم قاضی از آن جا عبور می كردند، چون به من رسیدند، دست خود را روی شانه ی من گذاشتند و گفتند:
ای فرزند! دنیا می خواهی نماز شب بخوان، آخرت می خواهی نماز شب بخوان.
این سخن آن قدر در من اثر كرد كه از آن به بعد تا زمانی كه به ایران مراجعت كردم، پنج سال تمام در محضر، قاضی، روز و شب به سر می بردم و آنی از ادراك فیض ایشان دریغ نمی كردم». [11] .
درباره ی ابن سینا نوشته اند: «چون برای ابوعلی سینا، مسأله ی مشكلی پیش می آمد، برمی خاست و وضو می ساخت و قصد مسجد جامع شهر می كرد. آن جا نماز می گزارد و خدا را می خواند كه آن مسأله مشكل را بر وی آسان كند و آن بسته ی پوشیده را به رویش بگشاید و چنین می شد». [12] .
[ صفحه 81]
[علت وجوب نماز این است كه آدمی] خاضع و فروتن و خواستار افزونی دین و دنیا باشد».
حضرت امام رضا علیه السلام در این فزار از سخنانش، نماز را وسیله ای برای فزونی دین و دنیا می داند و می فرماید كه نمازگزار، از طرفی خضوع و فروتنی خود را در نماز نشان می دهد و به بندگی و فقر و نیاز خود در برابر خدا اعتراف می كند و از طرف دیگر از
[ صفحه 75]
نماز استعانت می جوید و آن را وسیله ای در جهت تعالی دین و دنیایی خود قرار می دهد.
خداوند متعال می فرماید: «و استعینوا بالصبر و الصلاة و انها لكبیرة الا علی الخاشعین؛ [2] .
به وسیله ی صبر و نماز در مشكلات كمك جویید، به درستی كه نماز، بار گران و سنگینی است مگر بر كسانی كه در برابر خدا خاشع و تسلیم اند».
در بعد دینی، نماز بهترین وسیله برای كسب كمالات و معنویات است و نردبان صعود و ترقی انسان به سوی عرش رحمان می باشد.
نماز، بر روحانیت و معنویت انسان می افزاید و در پاكی درون و در نوانیت دل تأثیر عمده ای ایفا می كند.
«من ذكر الله - سبحانه - احیی قلبه و نور عقله و لبه؛ [3] .
هر كس كه خداوند سبحان را یاد كند (نماز بخواند)، خداوند دل او را زنده كرده و عقل و خردش را روشن می گرداند».
و«الصلاة الرجل نور فی قلبه، فمن شاء منكم فلینور قلبه؛ [4] .
نماز هر كسی، نوری در دل اوست، پس هر كس بخواهد قلبش را (با نماز) نورانی بكند».
[ صفحه 76]
و هر اندازه كه درون انسان پاك و قلب او نورانی باشد، تدین و تعبد او بیشتر خواهد بود و حركت به سوی تقوا و پاكی ها، شتاب خواهد گرفت.
چشمه ی حق الیقین باشد نماز
اعتلای مؤمنین باشد نماز
چشمه سار نور در ژرفای جان
پر زدن در بی كران آسمان
مؤمنان را چون سلاح آتشین
لحظه ی معراج قلب متقین
نغمه ی توحید و یكتایی نماز
مظهر تقوا و والایی نماز
نماز ركن و اساس دین و باعث قبولی سایر اعمال است و قطعا در ابعاد زندگی انسان تأثیر دارد و در تكمیل ایمان و رفتار او، نقش به سزائی ایفا می كند. قوام دین، به نماز وابسته است و آن نشانه اصلی دین می باشد (هی قوام الاسلام؛ [5] .
و فانها الملة [6] .
انسان برای رسیدن به حیات واقعی و تزكیه روح و رهایی از ضلالت و زنجیرهای اسارت، باید به اطاعت خداوند و عبادت و نماز روی آورد، تا به رشد و تعالی در خور شأن خود دست یابد؛ و گرنه در حیاتی حیوانی به سر خواهد برد و از انسانیت به دور خواهد افتاد.
[ صفحه 77]
حضرت آیت الله خامنه ای فرموده است:
«بشر راهی دراز و دشوار در بیش دارد، راهی كه او را به رستگاری و سعادت واقعی می رساند و پیمودن و رسیدن به آن، هدف پدید آمدن و بودن او است؛ ولی آنچه در پیش پای نهاده شده، فقط این راه نیست. كوره راها و راه های انحرافی و جاده های خطرناك، به وفور در مسیر اصلی او قرار می گیرند و گاه آن قدر فریبنده و دل انگیز كه مسافر راه اصلی را دچار تردید و اشتباه می كنند.
لازمه ی رهایی از چنین تردیدها، همانا حفظ جهت گیری صحصیح و مداوم به سوی هدف و مقصود نهایی است؛ یعنی، به سوی خدا و داشتن نقشه ی ترسیم شده ای از راه و مسیر.
نماز، چیزی جز یك توجه مداوم به خدا و هم طرح و نقشه ای اجمالی از راه اصلی نیست؛ زیرا نماز تأمین كننده ی ارتباط دائمی و تماس همیشگی مؤمن است با خدا و با مجملی از تفكر اسلامی كه در ضمن گفتنی های نماز، مندرج گردیده است». [7] .
آری نماز، بشر آسیب پذیر را با خدای نامحدود و مسیطر مرتبط می سازد و بدو متكی می كند و با پیوند زدن انسان به مدبر جهان، قدرتی نامحدود و بی زوال به او می بخشد.
[ صفحه 78]
یكی از عرفا می گوید: «هر كه در مقام نماز درست آمد، در همه ی نیكویی ها بر وی گشوده شد و در همه ی بدی ها، بر وی بسته شد و دیوانه وی رمیده شد و فرشته قرین وی گشت و كار وی بالا گرفت و رأیت دولت او در ملكوت اعلی برافراشتند و او از آن قوم گردید كه حق تعالی در مصحف مجید می گوید: السابقون السابقون، اولئك المقربون، فی جنات نعیم...».
ابروی تو قبله ی نمازم باشد
یاد تو، گره گشای رازم باشد
از هر دو جهان، برفكنم روی نیاز
گر گوشه ی چشمت به نیازم باشد
(امام خمینی قدس سره)
نماز، همان طور كه در تعالی دین و معنوی انسان نقش به سزایی دارد و معرفت و بینش او را بالا می برد و پرده های حجاب و قساوت را از دل او می زداید، در مسائل مادی و دنیایی نیز می تواند نقش مهمی ایفا كند.
امام رضا علیه السلام فرموده است: «طالبا للزیادة فی الدین والدنیا؛ (نمازگزار با نمازش) خواستار فزونی در دین و دنیا است».
در مسائل دنیایی، نماز به زندگی انسان بركت می دهد و رزق و روزی شخص را زیاد می كند و به او شخصیت و آبرو می بخشد.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است: «الصلاة... بركة فی الرزق؛ [8] .
نماز باعث
[ صفحه 79]
بركت در رزق و روزی می شود».
و شیخ مفید روایت كرده است كه: «أن صلاة اللیل تجلب الرزق؛ [9] .
نماز شب روزی را جلب كرده و آن را زیاد می كند».
نماز، به زندگی انسان نظم می بخشد و بدین وسیله بر كارها و برنامه های روزانه ی او تأثیر می گذارد و كیفیت و بازدهی وی را بالا می برد.
اوقات نماز، طوری تنظیم شده است كه نماز خوان عملا به نظم عادت می كند و در تمام شؤون زندگی آن را رعایت می نماید.
و دیگر آن كه نماز، در مشكلات و غم های دنیا، بهترین و مطمئن ترین تكیه گاه است و می تواند در ناملایمات زندگی همانند چراغی فروزان، فرا روی انسان قرار گیرد.
در رحمت به روی خلق باز است
كلید این در زیبا نماز است
امام علیه السلام می فرماید: «چه چیز منع می كند هرگاه غمی از غم های دنیا بر شما وارد شد، وضو سازد و داخل مسجد شود و دو ركعت نماز به جای آرد و دعا نماید تا خدا غم او را دفع كند؟ آیا نشنیده ای كه خدا فرمود: استعینوا بالصبر و الصلاة»؟. [10] .
[ صفحه 80]
استاد علامه طباطبایی قدس سره می فرماید:
«چون به نجف اشرف برای تحصیل مشرف شدم. از نقطه نظر قرابت و خویشاوندی گاه گاهی به محضر مرحوم آیت الله حاج میرزا علی آقا قاضی قدس سره شرفیاب می شدم، تا این كه یك روز جلو در مدرسه ای ایستاده بودم كه مرحوم قاضی از آن جا عبور می كردند، چون به من رسیدند، دست خود را روی شانه ی من گذاشتند و گفتند:
ای فرزند! دنیا می خواهی نماز شب بخوان، آخرت می خواهی نماز شب بخوان.
این سخن آن قدر در من اثر كرد كه از آن به بعد تا زمانی كه به ایران مراجعت كردم، پنج سال تمام در محضر، قاضی، روز و شب به سر می بردم و آنی از ادراك فیض ایشان دریغ نمی كردم». [11] .
درباره ی ابن سینا نوشته اند: «چون برای ابوعلی سینا، مسأله ی مشكلی پیش می آمد، برمی خاست و وضو می ساخت و قصد مسجد جامع شهر می كرد. آن جا نماز می گزارد و خدا را می خواند كه آن مسأله مشكل را بر وی آسان كند و آن بسته ی پوشیده را به رویش بگشاید و چنین می شد». [12] .
[ صفحه 81]
[1] وسائل الشيعه، ج 3، ص 5؛ من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 70.
[2] بقره (2) آيه ي 45.
[3] منتخب الغرر، ص 19.
[4] بحارالانوار، ج 78، ص 159، ح 48.
[5] مستدرك، ج 1، ص 172.
[6] نهج البلاغه، خطبه ي 110.
[7] از ژرفاي نماز، ص 12 و 13.
[8] خصال صدوق، ج 2، ص 522.
[9] ثواب الاعمال، ص 69.
[10] مجمع البيان، ج 1، ص 100.
[11] مهر تابان، ص 16.
[12] سيماي فرزانگان، ص 171) داستان ها و حكايت هاي نماز، ص 52).